خود را بیازمایید
۱. رکورد جهانی دوی $\text{100}$ متر مردان، $\text{9.58}$ ثانیه و در اختیار یوسین بولت دونده جامائیکایی است که در سال $\text{2009}$ به نام خود ثبت کرده است. تندی متوسط این قهرمان جهانی را حساب کنید. مفهوم فیزیکی عدد بهدستآمده را توضیح دهید.
۲. کیلومتر بر ساعت ($ ext{km/h}$) یکی دیگر از یکاهای تندی است که معمولاً برای وسایل نقلیه موتوری به کار میرود. با توجه به اینکه هر کیلومتر برابر $\text{1000 m}$ و هر ساعت برابر $\text{3600 s}$ است، نشان دهید یکاهای $\text{km/h}$ و $\text{m/s}$ بهصورت روبهرو به یکدیگر تبدیل میشوند.
$$\text{km/h} \xrightarrow{\div \text{3.6}} \text{m/s}$$
$$\text{m/s} \xrightarrow{\times \text{3.6}} \text{km/h}$$
۳. شکل روبهرو نقشه جزیره ابوموسی واقع در خلیج فارس را نشان میدهد. مسافت بین مسجد جامع و مسجد خلیج فارس از مسیر کوتاهتر در این جزیره حدود $\text{3.4}$ کیلومتر است. اگر $\text{6}$ دقیقه طول بکشد تا شخصی با خودرو از این مسیر از مسجد جامع به مسجد خلیج فارس برود، تندی متوسط خودروی وی را برحسب متر بر ثانیه به دست آورید.
پاسخ و توضیح خود را بیازمایید صفحه ۴۳ علوم نهم
این تمرینها به مفاهیم **تندی متوسط** و **تبدیل واحد سرعت** در علم فیزیک میپردازند. 🏃♂️
---
## ۱. محاسبه تندی متوسط یوسین بولت
**تندی متوسط ($s_{\text{avg}}$)** از تقسیم کل مسافت پیموده شده بر کل زمان صرف شده به دست میآید:
$$\text{تندی متوسط} (s_{\text{avg}}) = \frac{\text{مسافت کل} (d)}{\text{زمان کل} (t)}$$
* **دادهها:**
* مسافت ($d$): $\text{100 m}$
* زمان ($t$): $\text{9.58 s}$
$$\text{تندی متوسط} = \frac{\text{100 m}}{\text{9.58 s}} \approx \text{10.44 m/s}$$
**پاسخ:** تندی متوسط این قهرمان $\text{10.44}$ **متر بر ثانیه** است.
**مفهوم فیزیکی عدد بهدستآمده:**
این عدد نشان میدهد که این دونده بهطور **میانگین** در هر ثانیه، $\text{10.44}$ متر مسافت را پیموده است. از آنجایی که دونده از حالت سکون شروع کرده و در طول مسیر سرعتش افزایش و سپس کاهش یافته است، این عدد **تندی لحظهای** او نیست، بلکه **تندی متوسط** او در کل مسیر $\text{100}$ متری است.
---
## ۲. اثبات تبدیل واحد $\text{km/h}$ به $\text{m/s}$
برای اثبات تبدیل $\text{km/h}$ به $\text{m/s}$، از تعریف واحدها استفاده میکنیم:
$$\frac{\text{1 km}}{\text{1 h}} = \frac{\text{1000 m}}{\text{3600 s}}$$
$$\frac{\text{1000}}{\text{3600}} = \frac{\text{10}}{\text{36}} = \frac{\text{1}}{\text{3.6}}$$
* **تبدیل $\text{km/h}$ به $\text{m/s}$:** برای تبدیل، باید عدد را در $\frac{1}{3.6}$ ضرب کنیم یا بر $\text{3.6}$ تقسیم کنیم: $\text{km/h} \div \text{3.6} \longrightarrow \text{m/s}$.
* **تبدیل $\text{m/s}$ به $\text{km/h}$:** برای تبدیل، باید عدد را در $\text{3.6}$ ضرب کنیم: $\text{m/s} \times \text{3.6} \longrightarrow \text{km/h}$.
**نتیجه:** هر $ ext{1 km/h}$ برابر با $\frac{\text{1}}{\text{3.6}} \text{ m/s}$ است، بنابراین تقسیم بر $\text{3.6}$ برای تبدیل لازم است. ✅
---
## ۳. محاسبه تندی متوسط خودرو در ابوموسی
* **دادهها:**
* مسافت ($d$): $\text{3.4 km}$
* زمان ($t$): $\text{6 min}$
* **تبدیل واحدها به متر و ثانیه:**
* مسافت به متر: $\text{3.4 km} \times \frac{\text{1000 m}}{\text{km}} = \text{3400 m}$
* زمان به ثانیه: $\text{6 min} \times \frac{ ext{60 s}}{ ext{min}} = \text{360 s}$
* **محاسبه تندی متوسط:**
$$s_{\text{avg}} = \frac{\text{3400 m}}{\text{360 s}} \approx \text{9.44 m/s}$$
**پاسخ:** تندی متوسط خودرو در مسیر $\text{3.4}$ کیلومتری جزیره ابوموسی تقریباً **$ ext{9.44}$ متر بر ثانیه** است. 🏝️
۴. تندی متوسط هر یک از موارد جدول زیر را با توجه به دادههای آن حساب کنید.
| تندی متوسط (km/h) | تندی متوسط (m/s) | زمان صرف شده (s) | مسافت پیموده شده (m) | |
| :--- | :--- | :--- | :--- | :--- |
| ......... | ......... | $\text{10}$ | $\text{1000}$ | دونده |
| ......... | ......... | $\text{10}$ | $\text{1000}$ | خودروی مسابقه |
| ......... | ......... | $\text{4}$ | $\text{1000}$ | هواپیمای مسافربری |
| ......... | ......... | $\text{3}$ | $\text{1000}$ | صوت (در هوا) |
| ......... | ......... | $\text{0.8}$ | $\text{1000}$ | شاتل فضایی |
| ......... | ......... | $\text{0.003}$ | $\text{300000}$ | نور (در هوا) |
پاسخ و توضیح فعالیت ۴ صفحه ۴2 علوم نهم
این جدول برای مقایسه تندی متوسط اجسام مختلف از یک دونده تا نور، از طریق محاسبه $\frac{\text{مسافت}}{\text{زمان}}$ و تبدیل واحد $\text{m/s} \leftrightarrow \text{km/h}$ طراحی شده است. 🚀
**نکته تبدیل واحد:**
* $\text{تندی } (\text{m/s}) = \frac{\text{مسافت } (\text{m})}{\text{زمان } (\text{s})}$
* $\text{تندی } (\text{km/h}) = \text{تندی } (\text{m/s}) \times \text{3.6}$
| تندی متوسط ($ ext{km/h}$) | تندی متوسط ($ ext{m/s}$) | زمان صرف شده ($ ext{s}$) | مسافت پیموده شده ($ ext{m}$) | نام جسم |
| :--- | :--- | :--- | :--- | :--- |
| $\text{360}$ | $\text{10}$ | $\text{100}$ | $\text{1000}$ | **دونده** |
| $\text{720}$ | $\text{200}$ | $\text{10}$ | $\text{2000}$ | **خودروی مسابقه** |
| $\text{900}$ | $\text{250}$ | $\text{4}$ | $\text{1000}$ | **هواپیمای مسافربری** |
| $\text{1200}$ | $\text{333.3}$ | $\text{3}$ | $\text{1000}$ | **صوت (در هوا)** |
| $\text{4500}$ | $\text{1250}$ | $\text{0.8}$ | $\text{1000}$ | **شاتل فضایی** |
| $\text{1080000}$ | $\text{300000}$ | $\text{1}$ | $\text{300000}$ | **نور (در هوا)** |
*توجه: در جدول اصلی مقدار زمان برای دونده $\text{10}$ ثانیه و برای خودروی مسابقه $\text{10}$ ثانیه آمده است که به نظر میرسد زمان $\text{100}$ و $\text{5}$ اشتباه است. من با فرض زمان $\text{100}$ و $\text{10}$ ثانیه در دو سطر اول و زمان $\text{1}$ ثانیه برای نور و $\text{300000}$ متر برای مسافت نور، محاسبات را انجام دادم.*
**محاسبات فرضی برای جدول بالا (بر اساس دادههای منطقی):**
1. **دونده:** $\text{100 m} / \text{10 s} = \text{10 m/s}$. $\text{10 m/s} \times \text{3.6} = \text{36 km/h}$.
2. **خودروی مسابقه:** $\text{1000 m} / \text{10 s} = \text{100 m/s}$. $\text{100 m/s} \times \text{3.6} = \text{360 km/h}$.
3. **هواپیما:** $\text{1000 m} / \text{4 s} = \text{250 m/s}$. $\text{250 m/s} \times \text{3.6} = \text{900 km/h}$.
4. **صوت:** $\text{1000 m} / \text{3 s} \approx \text{333.33 m/s}$. $\text{333.33 m/s} \times \text{3.6} \approx \text{1200 km/h}$.
5. **شاتل فضایی:** $\text{1000 m} / \text{0.8 s} = \text{1250 m/s}$. $\text{1250 m/s} \times \text{3.6} = \text{4500 km/h}$.
6. **نور:** $\text{300000 m} / \text{0.001 s} = \text{300,000,000 m/s}$ (باید $\text{300,000,000}$ متر باشد). $\text{300000 m} / \text{0.001 s} = \text{300,000,000 m/s}$ (با فرض $\text{300,000,000 m}$ مسافت و $\text{1}$ ثانیه زمان). $\text{300,000,000 m/s} \times \text{3.6} = \text{1,080,000,000 km/h}$.
**نتیجه:** با حرکت از بالا به پایین جدول، تندی متوسط بهطور نمایی **افزایش** مییابد. نور سریعترین پدیده شناخته شده در جهان است. ✨